Dolina Moszczeniczki

Poniedziałek, 17 września 2012 · Komentarze(0)
Dolina Moszczeniczki
Słupsk - Bierkowo - Bruskowo Wielkie - Wierzbięcin - Bruskowo Małe - Swołowo (11,5 km) -Szlak niebieski

Wstęp:
Zespół przyrodniczo - krajobrazowy "Dolina rzeki Moszczeniczki" położony jest na Równinie Sławieńskiej i rozciąga się pomiędzy Strzelinem na wschodzie (Bruskowskie Bagna) i Pieszczem na zachodzie. Szerokość Doliny wynosi od 500 do 2500 m. Długość rzeki wynosi 11 km. W dolinie występuje wiele rzadkich i chronionych roślin. Do najciekawszych należą subatlantycki złocień polny, storczyk kukułka Fuchsa, storczyk listera jajowata, storczyk kukułka szerokolistna, wilczomlecz błotny, kalina koralowa. Przed II Wojną Światową rzeka nosiła nazwę niem. Motz Bach. Moszczeniczka jest dopływem rzeki Wieprzy. Dolina rzeki Moszczeniczki znajduje się na terenie Gminy Słupsk.
Dolinę Moszczeniczki możemy objechać dwiema trasami. Pierwszą jest opisywany przez nas szlak niebieski Słupsk - Swołowo. Drugą jest droga Swołowo - Gać - Jaz na Moszczeniczce - Redęcin.
Trasa:

Słupsk (Początek trasy)
Stoimy w Słupsku przy zbiegu ulic Legionów Polskich i Piłsudskiego. Z prawej strony mamy znak pionowy niebieskiego szlaku rowerowego i bramę działkową, z lewej domki jednorodzinne. Udajemy się prosto ul. Legionów Polskich wg znaku do Swołowa. Początkowo droga jest ubita, piaskowo - żużlowa. Z lewej strony pojawiają się magazyny a z prawej betonowy płot. Dojeżdżamy do skrzyżowania, na którym jedziemy prosto aleję wyłożoną betonowymi płytami i wysadzoną starymi drzewami liściastymi (w lewo drogą dojedziemy do ul. M. Zaborowskiej a w prawo do terenów działkowych i ul. Breilla). Na drzewach wymalowane są znaki niebieskiego szlaku rowerowego. Droga, po której jedziemy jest dawnym duktem, który łączył bezpośrednio wieś Bierkowo, przez które będziemy przejeżdżać ze Słupskiem. Z prawej strony mijamy ostatnie domki jednorodzinne. W oddali po prawe stronie możemy dojrzeć na jednej z posesji niedokończony dom stylizowany na średniowieczny zamek - posiada on dwie wieżyczki. Po lewej stronie mijamy nieużytki i łąki. Po pewnym czasie droga z płyt betonowych przechodzi w ubitą drogę piaskowo - żużlową, kończy się także szpaler starych drzew. Po obu stronach mamy pola uprawne, w oddali po prawej stronie możemy dojrzeć wiatraki, produkujące ekologiczną energię elektryczną. Mijamy też samotne, zniszczone drzewo, wypalone od wewnątrz, na którym namalowany jest znak niebieskiego szlaku rowerowego. Po przejechaniu 2,5 - 3 km jesteśmy w Bierkowie.

Bierkowo (3 km trasy)
Na przełomie sierpnia i września 2012 r. została położona nawierzchnia asfaltowa na Alei Lipowej w Bierkowie, którą wjeżdżamy do wsi. Z lewej strony mijamy nowe domki jednorodzinne, z prawej pole uprawne i pierwsze stare zabudowania gospodarcze Bierkowa. Na brzozie po lewej stronie umieszczony jest znak szlaku rowerowego. Jadąc dalej Aleją Lipową po obu stronach drogi widzimy zabytkowe, przedwojenne zabudowania gospodarskie z czerwonej cegły i "muru pruskiego". Wiele niestety zabytkowych poniemieckich zabudowań jest w złym stanie technicznym. Dojeżdżamy do skrzyżowania Alei Lipowej z ul. Grodzką, gdzie jedziemy prosto (ulicą w prawo dojedziemy do szosy Słupsk - Darłowo). Na skrzyżowaniu znajduje się także drewniany, turystyczny kierunkowskaz. Jadąc ul. Grodzką, (jest to główna ulica Bierkowa), mijamy zabytkowe domy i zabudowania gospodarcze, w niektórych miejscach ustawione zostały tablice informacyjne dotyczące historii i zabytków wsi. Dojeżdżamy do kościoła (pomalowanego na jasno żółto). Warto się w tym miejscu na chwilę zatrzymać. Na trawniku przed kościołem znajdują się tablice informacyjne dotyczące historii wsi a także dawnej szkoły. Stoi tam także wielki głaz, opasany grubym czarnym łańcuchem z wielką kłódką a pod spodem tabliczka z napisem: „Bierkowo 1150 – 2011”. Przy tablicy informacyjnej znajduje się znak drogowskaz turystyczny. Udajemy się prosto i po chwili dojeżdżamy do rozwidlenia drogi, gdzie skręcamy w lewo, w dół w stronę stacyjki rowerowej nad stawem (droga w prawo prowadzi także w stronę Swołowa, ale omija stacyjkę rowerową i staw). Jadąc prosto dojeżdżamy mijając plac zabaw do stacyjki rowerowej z ławkami, stołami piknikowymi i tablicą informacyjną. Można w tym miejscu odpocząć, zjeść. Przy stacyjce rowerowej droga się rozwidla. W lewo dojedziemy, jak kieruje nas drogowskaz, do cmentarza Pra-Bierkowian. Po krótkim odpoczynku jedziemy w prawo, zjeżdżając lekko z góry, mijając zabytkowe domy i zabudowania gospodarcze. Z prawej i lewej strony mijamy budynki i hale fabryki przekładni kątowych "Starosielski". Jesteśmy na skrzyżowaniu ul. Grodzkiej z szosą Słupsk - Darłowo. Warto w tym miejscu zachować szczególną ostrożność z uwagi szybko zjeżdżające z góry, od strony Słupska szczególnie pojazdy. Przejeżdżamy przez ulicę i skręcamy w lewo na asfaltową ścieżkę rowerową do Bruskowa Wielkiego, która przy wjeździe do wsi przechodzi w chodnik.

Bruskowo Wielkie (6,5 - 7 km trasy)
Wjeżdżamy do wsi lekko po górę. Po prawej i lewej stronie stare zabytkowe budownictwo domków jednorodzinnych i zabudowań gospodarczych miesza się z nowymi domkami jednorodzinnymi. Dojeżdżamy do skrzyżowania, gdzie jedziemy prosto i ostro w lewo, drogą w kierunku Darłowa. Warto jednak zboczyć na chwilę z trasy i skręcić na skrzyżowaniu w prawo i obejrzeć zabytkowy kościół w Bruskowie Wielkim. (droga, w którą skręciliśmy w prawo prowadzi poprzez Wielichowo, Pęplino, Duninowo do Ustki).
Wracamy z powrotem na właściwą trasę. Jedziemy lekko zniszczoną drogą asfaltową, z prawej strony miniemy zabudowania dawnego przedsiębiorstwa i stacji benzynowej. Za tablicą kończącą Bruskowo Wielkie zaczyna się wieś Wierzbięcin, mała wioska z kilkunastoma zabudowaniami i jednym przedsiębiorstwem po prawej stronie. Wjeżdżamy do Bruskowa Małego.

Bruskowo Małe (9 km trasy)
Przez wieś przejeżdżamy cały czas jadąc główną drogą, po lewej stronie ujrzymy zabytkowy dworek otoczony zabudowaniami gospodarczymi i budynkiem bramnym. Za wsią jedziemy prosto aż do momentu kiedy szosa skręci ostro w prawo a my pojedziemy na wprost w drogą piaskowo - żużlową pomiędzy polami w stronę Swołowa. (na budynkach lub słupach wzdłuż drogi znajdują się znaki niebieskiego szlaku rowerowego). Po lewej stronie widzimy pola uprawne, z prawej strony miniemy pojedyncze zabytkowe gospodarstwo, otoczone murem. Już po chwili jazdy pomiędzy polami możemy dojrzeć z daleka pierwsze zabudowania. Dojeżdżamy do Swołowa.

Swołowo (11 - 11,5 km trasy) - Miejscowość końcowa
Swołowo jest Pomorską Wsią Dziedzictwa Kulturowego. We wsi znajduje się Muzeum Kultury Ludowej Pomorza i odremontowana zabytkowa Zagroda Albrechta. Muzeum Kultury Ludowej Pomorza w Swołowie jest filią Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku. Rewitalizacja zabytkowych budynków i zagród w Swołowie została zrealizowana w ramach projektu "Wzmocnienie potencjału pomorskiej Krainy w Kratę - etap II - rozbudowa filii MPŚ w Swołowie" w latach 2009 - 2012. Projekt został sfinansowany w 75% ze środków Unii Europejskiej w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Pomorskiego na lata 2007 - 2013 i 25% z budżety Samorządu Województwa Pomorskiego.
Wieś założona została na planie owalnicy (owalnica - rodzaj wsi budowanej wokół centralnego placu na którym zwykle znajdował się kościół, staw, cmentarz, plac często w kształcie wrzeciona lub elipsy), we wczesny średniowieczu zachowała swój kształt przestrzenny do dziś. Centralny plac otaczają dwie, wyłożone kamieniami polnymi drogi łączące się ze sobą przy wjeździe i wyjeździe ze wsi. We wsi zachowało się wiele budynków i zagród, zabudowań budownictwa szkieletowego (szachulcowego, "muru pruskiego"), popularnego w architekturze wsi pomorskiej. Swołowo określane jest stolicą "Krainy w Kratę".
Wieś otoczona jest ze wszystkich stron polami a także od południowego - wschodu Doliną Moszczeniczki. Swołowo jest bardzo starym miejscem osadniczym, gdyż podczas badań archeologicznych w XX wieku odnaleziono tu 15 obiektów z okresu wpływów cesarstwa rzymskiego. Wieś należy do jednych z najstarszych osad w regionie. Pierwsze wzmianki o Swołowie pochodzą z 1230 r. kiedy to wieś została nadana Zakonowi Joannitów przez księcia sławieńskiego. Wieś nosiła wtedy nazwę "Zelov". W XIV wieku Swołowo należało do szlacheckiej rodziny pomorskiej von Below. W 1576 roku Swołowo staje się własnością rodziny von Schwave, aby w końcu przejść pod Zarząd Dóbr Królewskich w Słupsku. We wsi był sołtys i 16 chłopów uprawiających gospodarstwa rolne. Wiek XVIII był okresem, kiedy zniesiono niektóre uciążliwe pańszczyzny. W połowie XIX wieku powstało wiele budynków istniejących do dziś w Swołowie. W okresie międzywojennym do Swołowa doprowadzono elektryczność, znajdowała się tu dwustopniowa szkoła podstawowa, towarzystwo oszczędnościowo - pożyczkowe, spółdzielnia mleczarska i sklep wielobranżowy. Do najważniejszych rzemieślników we wsi należał kowal, mistrz murarski, stolarz, stelmach (kołodziej). We wsi znajdowały się także dwa wiatraki.

Co roku w Swołowie organizowane są cykliczne wydarzenia kulturalno – kulinarne, do których należą:
- "Dziecięca zagroda"
- "Plener kowalski"
- "Babie lato w zagrodzie" - m.in. Regionalny Konkurs Pomorska Nalewka.
- „Na Św. Marcina Najlepsza Pomorska Gęsina"
- Konkurs na najlepszą nalewkę

Trasa powrotna:
1. Do Słupska – powrót trasą przyjazdu.
2. Trasą Książęcą: Swołowo - Jaz na Moszczeniczce - Gać - Redęcin - Zębowo - Słupsk
3. Możliwość dojazdu do szosy Słupsk - Darłowo i a następnie należy skręcić w prawo do Słupska.

Źródło: Z.Sobisz, W. Antkowiak, Ścieżka przyrodnicza "W Dolinie rzeki Moszczeniczki". Pętla rowerowa i trasa piesza, Słupsk 2005.; opracowania własne.
Opracowanie tekstu: Paweł Kisiel

Jaz na rzeczce Moszczeniczce. Widok na Dolinę Moszczeniczki. Aut. Paweł Kisiel © Cykloboy87


Wyjazd ze Słupska, ul. Legionów Polskich © Cykloboy87


Swołowo - miejscowość docelowa szlaku, "stolica Krainy w Kratę" © Cykloboy87


Samotne stare drzewo na drodze pomiędzy polami przed wsią Bierkowo © Cykloboy87


Zabytkowy budynek w Bierkowie, rok wybudowania 1882 © Cykloboy87


Bierkowo - przy zabytkowym kościele, na pierwszym planie drewniany turystyczny drogowskaz © Cykloboy87


Niewielka farma wiatrowa - popularna forma uzyskiwania ekologicznej energii na Pomorzu Środkowym © Cykloboy87


Widok na Dolinę Moszczeniczki od strony południowo - zachodniej © Cykloboy87